YENİDOĞAN BEBEĞİN İLK BAKIMI
Şekil 2. Sağlıklı bir, yenidoğan bebek
Bebek doğar doğmaz göbek kordonu iki klemp ile sıkıştırılıp klemplerin arasından kesilir. Ağız içerisindeki kalıntılar parmakla temizlenir. Ilık havlu ile sarılıp soluk almamışsa hemen aspire edilir. Bunun için 8 F nolu nelaton sonda uygundur. Soluk alıyor ve devam etmek gerekmez. Sağlam bir bebekte gereksiz aspi-: yol açabilir.
değerlendirme ilk dakikalarında bebeğin sağlık durumu "APGAR" I ile ölçülür. Bu değerlendirmede bebeğin beş özelliği usuuia puan verilir. Her bir Özellikten 2'şer puan toplaya-, 10 tam puan alır. Sağlığı "mükemmel" demektir. Bebek ne ı almışsa o kadar hastadır. Yardıma ihtiyacı vardır. Bu t şunlardır:
O puan
Gövde pembe uç kısımlar siyanotik
Gövde kol ve bacaklar siya-notik
Bütün vücut pembe
Kalp atanı yok Nabız 100/dk dan az
Tepki göstermez Yüz buruştu-
Nabız 100/ dk'nın üzeri
aton
Aksırır
Tek tük hareketler
Düzensiz
Hiç yol
Canlı, hare kfetli
Düzenli
Hiç yok
ftpgar değerlendirmesi ilk beş dakika içinde yapılır. Daha I değerli olmaz. Bebek yedi puandan az alabilmişse sıkıntıda ktlr. Yardım gerekebilir. 4 puandan az alabilmişse "yeniden a" gerekir beslenme *
I
Çıplak halde anne memesine verilip emzirilir. Annenin sütü
henüz gelmemiş bile olsa doğumdan ne kadar kısa sürede emzirilirse o kadar çabuk geleceği için bu işlem gereklidir.
İlk banyo
Ilık su ile çabucak yıkanıp kurulanır. Yıkama için su ve sabun yeterlidir. Apgari düşük, ainoksik, hipotermisi olan, prematüre bebeklerin yıkanması daha sonraya bırakılabilir.
Koruyucu işlemler
Gözleri burun tarafından dışa doğru ayrı ayrı silinip %1'lik gümüş nitrat (arjirol)'dan birer damla damlatılır. Bu uygulamanın amacı bebeğin genokoksik konjonküvitten korunmasıdır.
Bebeği gonokoksik konjuntivitten korumak için gözüne doğar doğmaz %1'lik gümüşnitrat damlatılır (Leifer, 6).
Intramusküler olarak 1 mg K vit yapılır. Yeni doğan bebeğin bağırsaklarında K vitamini sentez eden mikro organizmalar 3. günden
bebekte K vitamini eksikliği ve buna bağlı ka-" oluşabilir. Bunu önleyebilmek için K vitamini vermek gerek.
Ç' '
Göbek kordonu 1-2 santimetreden steril göbek bağı ile ap kesilir ve temiz bir gazlı bezle örtülür.
Pebeğin ilk tartışı:
Bebeğin tartısı tamamen çıplak olarak yapılmalıdır. Bebek
si veya el kantarı kullanılabilir.
5 önce gösterge sıfır olacak biçimde ayarlanır. Bebek teraziye?
konur ya da koltuklarının altından bir tülbent ile bağlanıp, tülbent kantarının çengeline takılarak kaldırılır.
ölçü aletinin gösterdiği rakam dikkatle okunarak yazılır.
Miadında normal bir yenidoğan 25OO-4OOO gram arasındadır. 25OO gramdan daha az ağırlıkla ise "düşük doğum ağırlıklı", 4OOO gramdan fazla ise "yüksek doğum ağırlıklı"dır.
Anne karnında iyi beslenemeyen, genç yada ileri yaşta, çok doğum yapmış, kronik bir hastalığı olan, gebelikte preaklampsi yada anemi gibi hastalıklar geçiren annelerin bebeklerinin doğum ağırlıkları düşüktür. 4OOO gramdan yüksek doğum ağırlığı ise annede diyabet olasılığını akla getirir.
Boy ölçülmesi
Bebek düz bir yere yatırılır. Alın ve dizlerinden bastırılır. Baş ve topukların olduğu yere işaret koyulur. İşaretlerin arası ölçülüp kaydedilir. Miadında bebeklerin boyu 47-52 santimetredir. Prematürelerin boylan daha kısadır. Boy ölçümü bebeği ayaklarından tutup aşağı sarkıtarak yapılmamalıdır.
Kafa çevresinin ölçülmesi
Mezura bebeğin başının arka alt kımındaki en çıkıntılı nokta ile alın çıkıntısından geçecek şekilde kafa çevresine sarılarak ölçülür. Miadında bir bebeğin baş çevresi 34-36 santimetre olmalıdır.
Göğüs çevresi
Mezura meme başlarından geçecek şekilde gövdeye sarılarak ölçülür. Normalde soluk alma sırasında göğüs çapı 3O-32 santimetredir. Kafa çevresi göğüs çevresinden 1-3 santimetre daha büyük olur.
13 Nisan 2009 Pazartesi
SAĞLAM ÇOCUK İZLENMESİ
SAĞLAM ÇOCUK İZLENMESİ
Çocuklar hekim, ebe ya da hemşireler tarafından yalnızca hasta oldukları zaman değil, sağlamken de muayene edilmelidir. Ancak bu yolla onları hastalıklardan korumak ya da farkedilmeyen bazı hastalıkları erken tanımak ve tedavi edilebilir dönemde iken iyileştirmek olanağı elde edilebilir.
Sağlam çocuk muayeneleri adı verilen bu ziyaretler çocuk küçükken daha sık yapılmalıdır. Yaşamın ilk 48 saatinde bir kez, ilk üç ay içinde her 15 günde bir, 4-12 aylar arasında ayda bir, 1-2 yaşta 2 ayda bir, 3-6 yaşta 3 ayda bir izleme «ygun olur.
Sağlam çocuk muayenelerinin başlıca amaçlan:
b. Erken tanıdır.
a. Sağlığı koruma
Sağlığı koruma: Aşılama, anneleri bebek bakımı ve beslenmesi konularında eğitme ve aile planlaması gibi çalışmalarla yapılır.
Erken tanı; her ziyarette bebek ve çocukları muayene ederek, le ve gelişmelerini izleyerek, en sık görülen korunulabilir, teda-lllebillr hastalıklara alt basit testleri uygulayarak yapılabilir, tanınması gereken hastalıklar arasında malnütrisyon, demir *' anemisi, raşitizm, doğuştan kalça çıkığı, inmemiş testls gibi ilan sayabiliriz. Doğumdan önce annenin, doğumdan sonra in kan gruplarının uyuşmazlık olup olmadığının belirlenilmesi da kontrol edilmesi gerekir. Akraba evlilikleri ve kardeş ölümü başta olmak üzere tüm çocuklardan bir damla kan alınarak
metabolik hastalıklar olup olmadığı araştırılmalıdır. Bir toplumda çocukların sağlıklı olmalarında en önemli etken-l biri hemşirelik mesleğinin katkısıdır. Hem sağlam hem hasta : hakkında yeterli bilgisi olan, severek, özen göstererek, çalışan hemşireler kendi ülkelerindeki çocukların sağlık düzeyini pltmeyi başarmışlardır. Hatta bu başarıyı koşulların olumsuz L ı ülkelerde bile göstermişlerdir.
Çocuklar hekim, ebe ya da hemşireler tarafından yalnızca hasta oldukları zaman değil, sağlamken de muayene edilmelidir. Ancak bu yolla onları hastalıklardan korumak ya da farkedilmeyen bazı hastalıkları erken tanımak ve tedavi edilebilir dönemde iken iyileştirmek olanağı elde edilebilir.
Sağlam çocuk muayeneleri adı verilen bu ziyaretler çocuk küçükken daha sık yapılmalıdır. Yaşamın ilk 48 saatinde bir kez, ilk üç ay içinde her 15 günde bir, 4-12 aylar arasında ayda bir, 1-2 yaşta 2 ayda bir, 3-6 yaşta 3 ayda bir izleme «ygun olur.
Sağlam çocuk muayenelerinin başlıca amaçlan:
b. Erken tanıdır.
a. Sağlığı koruma
Sağlığı koruma: Aşılama, anneleri bebek bakımı ve beslenmesi konularında eğitme ve aile planlaması gibi çalışmalarla yapılır.
Erken tanı; her ziyarette bebek ve çocukları muayene ederek, le ve gelişmelerini izleyerek, en sık görülen korunulabilir, teda-lllebillr hastalıklara alt basit testleri uygulayarak yapılabilir, tanınması gereken hastalıklar arasında malnütrisyon, demir *' anemisi, raşitizm, doğuştan kalça çıkığı, inmemiş testls gibi ilan sayabiliriz. Doğumdan önce annenin, doğumdan sonra in kan gruplarının uyuşmazlık olup olmadığının belirlenilmesi da kontrol edilmesi gerekir. Akraba evlilikleri ve kardeş ölümü başta olmak üzere tüm çocuklardan bir damla kan alınarak
metabolik hastalıklar olup olmadığı araştırılmalıdır. Bir toplumda çocukların sağlıklı olmalarında en önemli etken-l biri hemşirelik mesleğinin katkısıdır. Hem sağlam hem hasta : hakkında yeterli bilgisi olan, severek, özen göstererek, çalışan hemşireler kendi ülkelerindeki çocukların sağlık düzeyini pltmeyi başarmışlardır. Hatta bu başarıyı koşulların olumsuz L ı ülkelerde bile göstermişlerdir.
ÇOCUK SAĞLIĞINDA RİSK FAKTÖRLERİ
ÇOCUK SAĞLIĞINDA RİSK FAKTÖRLERİ
Bebek ölümlerine yol açan bir çok tıbbi ve sosyal risk faktörü vardır. Bunlardan bir ya da daha fazlasını taşıyan bebekler, daha kolay hastalanır ve daha kolay ölürler. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
A. Gebelikten önce var olan riskler
a. Annenin yasininin 18'den küçük ve 35'den büyük olması,
b. Annenin primipar veya aşın multipar (4 ve daha fazlagebelik) olması
c. İki gebelik arası sürenin 24 aydan kısa olması
d. Anne ve babanın birinci dereceden akrabalığı
e. Annenin daha önceki gebeliklerinde ölü doğum, zor doğumgibi olumsuz sonuçların ortaya çıkmış olması
Annede diyabet, hipertansiyon, kronik kalp ya da böbrek görülmesi.
Annede boyunun 15O santimetreden kısa olması Kötü..Annede sigara, alkol, uyuşturucu alışkanlıktan
Ailenin sosyo-ekonomik düzeyinin düşük olması
Ana-babanın eğitim düzeylerinin düşüklüğü.
İstenmeyen gebelik
gebelik sırasında ortaya çıkan riskler
Gebeliğin ilk 3 ayında radyasyon, ilaç, hastalık gibi za-llerin etkisi altında kalma
b. Anemi (Hemoglobin değerinin 10 değerinin altında olması) , Preeklampsi, eklampsi J. Çoğul gebelikler İ. Gebelikte az ya da aşırı kilo alma
f. Yetersiz doğum öncesi bakım (muayene savısı dörtten az)
Kısa gebelik süresi (37 hafta ve daha az)W»' ' . ' ■
h. Gebeye tetanoz aşısı yapılmamış olması
, Doğumun sırasında ortaya çıkan riskler
a. Doğumla ilgili güçlükler (Baş peMs uyuşmazlığı, geliş bo-ı, kordon sarkması, plasenta gelişim bozuklukları gibi)
' b. Doğumların evde ve ehliyetsiz kişilerce yaptırılması ,! D. Doğumdan sonra ortaya çıkabilen risk faktörleri
a. Gebelik yaşına göre düşük doğum ağırlığı
b. Konjenital malformasyonlar
" c. Malnütrisyon
d. Anne sütü alamama
e. Yetersiz aşılanma
f. Kötü çevre koşullan
g. Raşitizm, Anemi, pnömoniler ve ishalGebelikten öncede var olan riskler bölümünde sayılan risklerden biri varsa kadının gebe kalmasının engellenmesi, gebelik sırasındaki risklerden biri söz konusu ise gebelerin daha sık ve nitelikli izlenmesi, doğumun hastanede yapılması, gerekirse erkene alınması, doğum sırasında oluşan riskler için uygun teknik olanakların hazır bulundurulması, doğumdan sonra oluşabilecek riskleri önlemek İçin ise ortaya çıkma fırsatı yaratılmaması, bu amaçla çocuk sağlığı alanındaki koruyucu hizmetlerin eksiksiz yürütülmesi gerekir.
Bebek ölümlerine yol açan bir çok tıbbi ve sosyal risk faktörü vardır. Bunlardan bir ya da daha fazlasını taşıyan bebekler, daha kolay hastalanır ve daha kolay ölürler. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
A. Gebelikten önce var olan riskler
a. Annenin yasininin 18'den küçük ve 35'den büyük olması,
b. Annenin primipar veya aşın multipar (4 ve daha fazlagebelik) olması
c. İki gebelik arası sürenin 24 aydan kısa olması
d. Anne ve babanın birinci dereceden akrabalığı
e. Annenin daha önceki gebeliklerinde ölü doğum, zor doğumgibi olumsuz sonuçların ortaya çıkmış olması
Annede diyabet, hipertansiyon, kronik kalp ya da böbrek görülmesi.
Annede boyunun 15O santimetreden kısa olması Kötü..Annede sigara, alkol, uyuşturucu alışkanlıktan
Ailenin sosyo-ekonomik düzeyinin düşük olması
Ana-babanın eğitim düzeylerinin düşüklüğü.
İstenmeyen gebelik
gebelik sırasında ortaya çıkan riskler
Gebeliğin ilk 3 ayında radyasyon, ilaç, hastalık gibi za-llerin etkisi altında kalma
b. Anemi (Hemoglobin değerinin 10 değerinin altında olması) , Preeklampsi, eklampsi J. Çoğul gebelikler İ. Gebelikte az ya da aşırı kilo alma
f. Yetersiz doğum öncesi bakım (muayene savısı dörtten az)
Kısa gebelik süresi (37 hafta ve daha az)W»' ' . ' ■
h. Gebeye tetanoz aşısı yapılmamış olması
, Doğumun sırasında ortaya çıkan riskler
a. Doğumla ilgili güçlükler (Baş peMs uyuşmazlığı, geliş bo-ı, kordon sarkması, plasenta gelişim bozuklukları gibi)
' b. Doğumların evde ve ehliyetsiz kişilerce yaptırılması ,! D. Doğumdan sonra ortaya çıkabilen risk faktörleri
a. Gebelik yaşına göre düşük doğum ağırlığı
b. Konjenital malformasyonlar
" c. Malnütrisyon
d. Anne sütü alamama
e. Yetersiz aşılanma
f. Kötü çevre koşullan
g. Raşitizm, Anemi, pnömoniler ve ishalGebelikten öncede var olan riskler bölümünde sayılan risklerden biri varsa kadının gebe kalmasının engellenmesi, gebelik sırasındaki risklerden biri söz konusu ise gebelerin daha sık ve nitelikli izlenmesi, doğumun hastanede yapılması, gerekirse erkene alınması, doğum sırasında oluşan riskler için uygun teknik olanakların hazır bulundurulması, doğumdan sonra oluşabilecek riskleri önlemek İçin ise ortaya çıkma fırsatı yaratılmaması, bu amaçla çocuk sağlığı alanındaki koruyucu hizmetlerin eksiksiz yürütülmesi gerekir.
12 Nisan 2009 Pazar
ÇOCUK HAKLARI BİLDİRGESİ
Kasım 1959da Birleşmiş Milletler Kurulu 78 ülkenin temsil-katıldığı genel oturumunda "Çocuk Haklan Bildirgesf'ni oy-: kabul etmiştir. Bildirgenin tamamı aşağıdadır:
rleşmiş Milletler topluluğu. Anayasalarında temel insan nakil1. İnsanın onur ve değerine olan inançlarını yeniden ı ve daha geniş özgürlük içinde toplumsal ilerlemeyi : ve yaşam standartlarını iyileştirmek kararlılığını belirt-
jmiş Milletler. İnsan Haklan Evrensel Bildirgesi ile bütün rlüklere ırk, renk, cinsiyet, dil. din. siyasi görüş, milli ve köken, mülkiyet, doğum veya başka bir konum farkı t bütün insanların sahip olduğunu ilan ettiği için,
ve zihni bakımdan olgunlaşmamış olmaları yüzünden > doğum öncesinde ve sonrasında hukuki korunma da dahil : özel koruma ve bakıma ihtiyaçları bulunduğu için,
İr özel korumanın gerekliliği 1924 Cenevre Çocuk Haklan ide yer aldığı ve însan Haklan Evrensel Bildirgesi ile refahıyla ilgili uzman kuruluşlann ve uluslararası . tüzüklerinde de kabul edildiği için.
ılık. çocuklara herşeyin en iyisini vermekle yükümlü
İlcin.
: İşte bu nedenlerle
Genel Kurul,
Çocuğun, mutlu bir çocukluk geçirebilmesi ve hem kendisinin hem de toplumun İyiliği için burada belirtilen hak ve özgürlüklerden yararlanabilmesi amacıyla bu Çocuk Haklan Bildirgesi'ni ilan eder ve ana-babalan. bireyler olarak erkekleri ve kadınlan, gönüllü kuru-luşlan. yerel otoriteleri ve ulusal hükümetleri bu haklan kabul ederek, aşağıdaki ilkelere uygun olarak alınmış ya da alınacak hukuki veya diğer önlemlerle bunların gerçekleştirilmesi için çaba göstermeye çağırın
1. İlke
Çocuk, bu Bildirgede belirtilen bütün haklardan yararlanır. Bütün çocuklar, hiçbir ayncalık olmaksızın ve Irk, renk, cinsiyet, dil. din, siyasi veya başka bir görüş, milli ve toplumsal köken, mülkiyet, doğum veya başka bir konum nedeniyle herhangi bir ayırım yapılmaksızın, bunlar ister kendisini isterse ailesini ilgilendirsin-bu haklara sahiptirler.
2. İlke
Çocuk Özel korumadan yararlanacak ve kendisine, yasa veya başka yollarla, fiziki, zihni, ahlaki, ruhsal ve toplumsal varlığını sağlıklı ve normal bir biçimde ve Özgürlük ve onur içinde geliştirebilmesi için fırsatlar ve olanaklar sağlanacaktır. Bu amaçla çıkarılacak yasalarda çocuğun en yüksek çıkarları gözetilecektir.
3. İlke
Çocuk, doğduğu andan itibaren bir isim ve bir devletin vatandaşı olma hakkına sahiptir.
4. İlke
Çocuk, sosyal güvenlikten yararlanır. Sağlıklı bir biçimde büyüme ve gelişme hakkına sahiptir; bu amaçla, hem kendisine hem de annesine, doğum öncesi ve sonrası bakımı da dahil olmak üzere ve koruma sağlanır. Çocuk, yeterli beslenme, barınma, : ve tıbbi bakım hakkına sahiptir.
İlke
•Fiziki, zihni veya sosyal bakımdan özürlü çocuğa, özel durumu-ektirdiği tedavi, eğitim ve bakım sağlanacaktır.
6. İlke
[.Kişiliğin tam olarak ve uyumlu bir biçimde gelişebilmesi için ı sevgiye ve anlayışa ihtiyacı vardır. Mümkün olan her durum-ana babasının bakımı ve sorumluluğu altında ve her du-ı bir şefkat ve ahlaki ve maddi 'güvenlik ortamında yetişecektir, • dışında, küçük bir çocuk annesinden ayırılmayacaktır. ve yeterli maddi desteği bulunmayan çocuklara özel bakım toplumun ve kamu otoritelerinin görevidir. Geniş aileler 1 çocuklara devlet yardımı ve başka türlü yardımlar yapılması etedir.
r. İlke
3uk, en azından ilk aşamalarda, parasız ve zorunlu olmak eğitim hakkına sahiptir. Kendisine, genel kültürünü pek ve fırsat eşitliği temelinde yeteneklerini, bireysel karar sitesini, ahlaki ve toplumsal sorumluluğunu geliştirecek toplumun yararlı bir üyesi haline gelmesini sağlayacak ı verilecektir.
in eğitiminden ve yetişmesinden sorumlu olan kişilere terecek ilke, çocuğun çıkarlarıdır; burada esas sorumluluk İlbaya düşmektedir.
Çocuk, eğitimle aynı amaçlan taşıyan oyun ve eğlence fırsatına olarak sahip olacaktır. Bu haktan yararlanılmasının lanabilmesi için, toplum ve kamu otoriteleri çaba göstereceklerdir.
8. ilke
Çocuk, her koşulda, koruma ve kurtarma olanaklarından ilk yararlananlar arasında bulunacaktır.
9. İlke
Çocuk, her türlü ihmal, kötü muamele ve sömürüye karşı korunacaktır. Hiçbir şekilde ticaret konusu olmayacaktır.
Çocuk, uygun bir asgari yaştan önce çalıştırılmayacaktır; sağlığını veya eğitimini tehlikeye sokacak ya da fiziki, zihni ve ahlaki gelişmesini engelleyecek bir işe girmeye zorlanmayacak veya buna izin verilmeyecektir.
İO. İlke
Çocuk, ırksal, dinsel veya herhangi bir başka ayrımcılık biçimini teşvik eden uygulamalardan korunacaktır. Çocuk, bir anlayış, hoşgörü, insanlar arası dostluk, banş ve evrensel kardeşlik ortamı içinde enerji ve yeteneklerinin insan kardeşlerinin hizmetine sunulması gerektiği bilinciyle yetiştirilecektir.
rleşmiş Milletler topluluğu. Anayasalarında temel insan nakil1. İnsanın onur ve değerine olan inançlarını yeniden ı ve daha geniş özgürlük içinde toplumsal ilerlemeyi : ve yaşam standartlarını iyileştirmek kararlılığını belirt-
jmiş Milletler. İnsan Haklan Evrensel Bildirgesi ile bütün rlüklere ırk, renk, cinsiyet, dil. din. siyasi görüş, milli ve köken, mülkiyet, doğum veya başka bir konum farkı t bütün insanların sahip olduğunu ilan ettiği için,
ve zihni bakımdan olgunlaşmamış olmaları yüzünden > doğum öncesinde ve sonrasında hukuki korunma da dahil : özel koruma ve bakıma ihtiyaçları bulunduğu için,
İr özel korumanın gerekliliği 1924 Cenevre Çocuk Haklan ide yer aldığı ve însan Haklan Evrensel Bildirgesi ile refahıyla ilgili uzman kuruluşlann ve uluslararası . tüzüklerinde de kabul edildiği için.
ılık. çocuklara herşeyin en iyisini vermekle yükümlü
İlcin.
: İşte bu nedenlerle
Genel Kurul,
Çocuğun, mutlu bir çocukluk geçirebilmesi ve hem kendisinin hem de toplumun İyiliği için burada belirtilen hak ve özgürlüklerden yararlanabilmesi amacıyla bu Çocuk Haklan Bildirgesi'ni ilan eder ve ana-babalan. bireyler olarak erkekleri ve kadınlan, gönüllü kuru-luşlan. yerel otoriteleri ve ulusal hükümetleri bu haklan kabul ederek, aşağıdaki ilkelere uygun olarak alınmış ya da alınacak hukuki veya diğer önlemlerle bunların gerçekleştirilmesi için çaba göstermeye çağırın
1. İlke
Çocuk, bu Bildirgede belirtilen bütün haklardan yararlanır. Bütün çocuklar, hiçbir ayncalık olmaksızın ve Irk, renk, cinsiyet, dil. din, siyasi veya başka bir görüş, milli ve toplumsal köken, mülkiyet, doğum veya başka bir konum nedeniyle herhangi bir ayırım yapılmaksızın, bunlar ister kendisini isterse ailesini ilgilendirsin-bu haklara sahiptirler.
2. İlke
Çocuk Özel korumadan yararlanacak ve kendisine, yasa veya başka yollarla, fiziki, zihni, ahlaki, ruhsal ve toplumsal varlığını sağlıklı ve normal bir biçimde ve Özgürlük ve onur içinde geliştirebilmesi için fırsatlar ve olanaklar sağlanacaktır. Bu amaçla çıkarılacak yasalarda çocuğun en yüksek çıkarları gözetilecektir.
3. İlke
Çocuk, doğduğu andan itibaren bir isim ve bir devletin vatandaşı olma hakkına sahiptir.
4. İlke
Çocuk, sosyal güvenlikten yararlanır. Sağlıklı bir biçimde büyüme ve gelişme hakkına sahiptir; bu amaçla, hem kendisine hem de annesine, doğum öncesi ve sonrası bakımı da dahil olmak üzere ve koruma sağlanır. Çocuk, yeterli beslenme, barınma, : ve tıbbi bakım hakkına sahiptir.
İlke
•Fiziki, zihni veya sosyal bakımdan özürlü çocuğa, özel durumu-ektirdiği tedavi, eğitim ve bakım sağlanacaktır.
6. İlke
[.Kişiliğin tam olarak ve uyumlu bir biçimde gelişebilmesi için ı sevgiye ve anlayışa ihtiyacı vardır. Mümkün olan her durum-ana babasının bakımı ve sorumluluğu altında ve her du-ı bir şefkat ve ahlaki ve maddi 'güvenlik ortamında yetişecektir, • dışında, küçük bir çocuk annesinden ayırılmayacaktır. ve yeterli maddi desteği bulunmayan çocuklara özel bakım toplumun ve kamu otoritelerinin görevidir. Geniş aileler 1 çocuklara devlet yardımı ve başka türlü yardımlar yapılması etedir.
r. İlke
3uk, en azından ilk aşamalarda, parasız ve zorunlu olmak eğitim hakkına sahiptir. Kendisine, genel kültürünü pek ve fırsat eşitliği temelinde yeteneklerini, bireysel karar sitesini, ahlaki ve toplumsal sorumluluğunu geliştirecek toplumun yararlı bir üyesi haline gelmesini sağlayacak ı verilecektir.
in eğitiminden ve yetişmesinden sorumlu olan kişilere terecek ilke, çocuğun çıkarlarıdır; burada esas sorumluluk İlbaya düşmektedir.
Çocuk, eğitimle aynı amaçlan taşıyan oyun ve eğlence fırsatına olarak sahip olacaktır. Bu haktan yararlanılmasının lanabilmesi için, toplum ve kamu otoriteleri çaba göstereceklerdir.
8. ilke
Çocuk, her koşulda, koruma ve kurtarma olanaklarından ilk yararlananlar arasında bulunacaktır.
9. İlke
Çocuk, her türlü ihmal, kötü muamele ve sömürüye karşı korunacaktır. Hiçbir şekilde ticaret konusu olmayacaktır.
Çocuk, uygun bir asgari yaştan önce çalıştırılmayacaktır; sağlığını veya eğitimini tehlikeye sokacak ya da fiziki, zihni ve ahlaki gelişmesini engelleyecek bir işe girmeye zorlanmayacak veya buna izin verilmeyecektir.
İO. İlke
Çocuk, ırksal, dinsel veya herhangi bir başka ayrımcılık biçimini teşvik eden uygulamalardan korunacaktır. Çocuk, bir anlayış, hoşgörü, insanlar arası dostluk, banş ve evrensel kardeşlik ortamı içinde enerji ve yeteneklerinin insan kardeşlerinin hizmetine sunulması gerektiği bilinciyle yetiştirilecektir.
Bir yıl içinde 5 yaşından küçük ölüm sayısı
bu değer binde 170 in üzerinde ise "çok yüksek", 95-169 ise "yüksek", 26 - 94 arasında ise "orta", 25'in altında ise kabul edilmektedir. Beş yaşından küçük çocuklarda ölüm kadar yüksek ise o ülkede çocuk sağlığı düzeyi o kadar ^demektir. Türkiye'de 1989 yılına alt 5YKÖO binde 93 olup orta edileri sınırlar içindedir.
Müm nedenleri
cuklan ölüme götüren nedenler dünyanın çeşitli ülkelerinde len farklıdır. Gelişmiş ülkelerde çocukların ölüm nedenleri leyen, çaresi bulunamamış hastalıklardır. Bunlar arasında ete doğuştan sakatlıklar, erken doğum, doğum travmaları. büyük çocuklarda ise kanserler, kazalar gibi önleme ve tedavi lan sınırlı sağlık sorunları vardır, ölüm hızlarının yüksek gelişmekte olan ülkelerde ise» ölümlerin çoğu bulaşıcı luk hastalıkları nedeni ile olur. Bu hastalıklardan bazılarının JZ, kızamık) yıllardan beri bilinen etkili aşılan vardır, Bazıları kolera) temiz içme ve kullanma suyu. karasinek mücadelesi, besin sağlanması gibi yollarla kolayca önlenebilirler,' (pnömoni, gastroenterit) kolayca ilaç veya ağızdan sıvı ile iyileştirilme şansı vardır. Bu gibi bulaşıcı hastalıkların , gelişmiş ülkelerde hem çok az görülürler hem de görülseler bile bünye direnci yüksek ve tedavi hizmetleri yeterli olduğu , kolayca tedavi edilirler, ölümle sonuçlanmazlar. Yurdumuzda : yol açan nedenler şöyle sıralanabilir:
Tablo 1 : Bazı ülkelerde 199O yılına ait bebek ölüm hızlan ve 5 yaşından küçük çocuklarda ölüm oranlan:
BÖH
5YKÇÖO
171
300
153
259
118
188
Ülke
Afganistan Etyopya Bangladeş
166
149
93
94
90
64 43
3O 13 7 8
1O8
Pakistan
98
Hindistan
Türkiye
74
Irak
68
İran
61
Suriye
47
Çin Halk Cumhuriyeti
31
SSCB
25
ABD
10
İsveç
6
Japonya
5
Yenidoğan öneminde: Doğum travmalan, konjenital anomaliler, immatürite, intrauterin gelişme gerilikleri, hemoliük anemiler .
Bebeklik döneminde: yukandakilere ek olarak gastroenteritler, pnömoniler, sepsis, menenjit, kızamık gibi infeksiyon hastalıktan
11
!fİ4 yaşlarında: Pnömoniler, diğer Infeksiyonlar, kazalar ve »teritlerdir.
iümlerin çoğunda temel neden malnutrisyondur.
Müm nedenleri
cuklan ölüme götüren nedenler dünyanın çeşitli ülkelerinde len farklıdır. Gelişmiş ülkelerde çocukların ölüm nedenleri leyen, çaresi bulunamamış hastalıklardır. Bunlar arasında ete doğuştan sakatlıklar, erken doğum, doğum travmaları. büyük çocuklarda ise kanserler, kazalar gibi önleme ve tedavi lan sınırlı sağlık sorunları vardır, ölüm hızlarının yüksek gelişmekte olan ülkelerde ise» ölümlerin çoğu bulaşıcı luk hastalıkları nedeni ile olur. Bu hastalıklardan bazılarının JZ, kızamık) yıllardan beri bilinen etkili aşılan vardır, Bazıları kolera) temiz içme ve kullanma suyu. karasinek mücadelesi, besin sağlanması gibi yollarla kolayca önlenebilirler,' (pnömoni, gastroenterit) kolayca ilaç veya ağızdan sıvı ile iyileştirilme şansı vardır. Bu gibi bulaşıcı hastalıkların , gelişmiş ülkelerde hem çok az görülürler hem de görülseler bile bünye direnci yüksek ve tedavi hizmetleri yeterli olduğu , kolayca tedavi edilirler, ölümle sonuçlanmazlar. Yurdumuzda : yol açan nedenler şöyle sıralanabilir:
Tablo 1 : Bazı ülkelerde 199O yılına ait bebek ölüm hızlan ve 5 yaşından küçük çocuklarda ölüm oranlan:
BÖH
5YKÇÖO
171
300
153
259
118
188
Ülke
Afganistan Etyopya Bangladeş
166
149
93
94
90
64 43
3O 13 7 8
1O8
Pakistan
98
Hindistan
Türkiye
74
Irak
68
İran
61
Suriye
47
Çin Halk Cumhuriyeti
31
SSCB
25
ABD
10
İsveç
6
Japonya
5
Yenidoğan öneminde: Doğum travmalan, konjenital anomaliler, immatürite, intrauterin gelişme gerilikleri, hemoliük anemiler .
Bebeklik döneminde: yukandakilere ek olarak gastroenteritler, pnömoniler, sepsis, menenjit, kızamık gibi infeksiyon hastalıktan
11
!fİ4 yaşlarında: Pnömoniler, diğer Infeksiyonlar, kazalar ve »teritlerdir.
iümlerin çoğunda temel neden malnutrisyondur.
Çocuk Sağlığı Düzeyini Gösteren ölçütler
Çocukların sağlık durumu bir ülkenin ekonomik ve sosyal açıdan gelişmişliğinin göstergelerinden biridir. Çünkü çocuklar fakirlikten, bakımsızlıktan, ana babalarının eğitimsizliğinden, çevrenin kirliliğinden, sağlık hizmetlerinin yetersizliğinden çok fazla etkilenirler. Kötü koşullara direnme güçleri yoktur. Gelişme açısından geri kalmış ülkelerde çocuklar daha sık hastalanır, daha çok ölür, büyüyüp gelişmeleri yetersiz kalır. Bu özellikleri ile ülkelerinin gelişme düzeyini yansıtırlar. Çocuklarının sağlık düzeyi bir ülkenin gelişmişlik düzeyinin aynasıdır denebilir.
Bu düzeyi belirlemek İçin başlıca şu ölçütler kullanılır:
1. Bebek ölüm hızı
2. Beş yaşından küçük çocuklarda ölüm oranı
3. Bebek ve çocuk ölümlerine en sık yol açan nedenler Bebek ölüm hızı
Bir toplumda canlı doğan her İOOO bebekten kaçının birinci yaş gününe ulaşamadan öldüğünü gösteren bir değerdir ve aşağıdaki
formülle bulunur:
Bebek ölüm hızı =
Bir yıl içinde bir yaşını doldurmaJan
Ölen bebek sayısı O yıl içindeki canlı doğum sayısı
x 1000
Elde edilen sonuç binde olarak ifade edilir, bu değer binde lOO'den büyük İse o ülkede bebek ölüm hızı "çok yüksek" anlamına gelir. Böyle ülkelerde doğumlar ehliyetsiz ebeler tarafından taraûndan yaptırılıyor, bebekler aşılanmıyor, yeterli beslenemiyor, çevre sağlığı koşulları bozuk demektir. Bu bebekler kolayca hastalanır, hastalandıklarında hem ekonomik hem de sosyal nedenlerle İyi tedavi edilemez ve daha bir yaşını bile dolduramadan kaybedilirler.
Eğer bebek ölüm hızı binde 50 - İOO arasında ise bu da "yüksek" bir değerdir. Çocuklar için bazı sağlık hizmetleri veriliyor olsa bile yeterli olmadığını, bebekleri gerektiği ölçüde ölümden koruyamadığını gösterir.
"Normalde" bebek Ölüm hızı binde 50'nin altında olmalıdır. Hatta Batı Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde bebek ölüm hızı binde 25'in de altındadır. Bu ülkelerde doğumların sağlıklı koşullarda yapıldığını, bebeklerin iyi bakıldığını, sağlamken düzenli kontrol edildiklerini, ana babaların eğitimli, su ve besinlerin mikropsuz, tedavi hizmetlerinin nitelikli olduğunu gösterir. Türkiye'de 1989 yılına ait bebek ölüm hızi binde 74'dir.
Tablo l'de bazı ülkelerin 1987 yılına ait bebek ölüm hızlan ve 5 yaşından küçük çocuklarda ölüm oranlan (5YKÇÖO) verilmiştir.
Beş yaşından küçük çocuklarda ölüm oranı
Bir yıl içinde her bin canlı doğuma karşılık aynı yıl beş yaşından küçük çocuklarda görülen ölüm sayısı da çocuk sağbğı düzeyini gösteren önemli bir ölçüttür. Şu formülle hesaplanır.
Bu düzeyi belirlemek İçin başlıca şu ölçütler kullanılır:
1. Bebek ölüm hızı
2. Beş yaşından küçük çocuklarda ölüm oranı
3. Bebek ve çocuk ölümlerine en sık yol açan nedenler Bebek ölüm hızı
Bir toplumda canlı doğan her İOOO bebekten kaçının birinci yaş gününe ulaşamadan öldüğünü gösteren bir değerdir ve aşağıdaki
formülle bulunur:
Bebek ölüm hızı =
Bir yıl içinde bir yaşını doldurmaJan
Ölen bebek sayısı O yıl içindeki canlı doğum sayısı
x 1000
Elde edilen sonuç binde olarak ifade edilir, bu değer binde lOO'den büyük İse o ülkede bebek ölüm hızı "çok yüksek" anlamına gelir. Böyle ülkelerde doğumlar ehliyetsiz ebeler tarafından taraûndan yaptırılıyor, bebekler aşılanmıyor, yeterli beslenemiyor, çevre sağlığı koşulları bozuk demektir. Bu bebekler kolayca hastalanır, hastalandıklarında hem ekonomik hem de sosyal nedenlerle İyi tedavi edilemez ve daha bir yaşını bile dolduramadan kaybedilirler.
Eğer bebek ölüm hızı binde 50 - İOO arasında ise bu da "yüksek" bir değerdir. Çocuklar için bazı sağlık hizmetleri veriliyor olsa bile yeterli olmadığını, bebekleri gerektiği ölçüde ölümden koruyamadığını gösterir.
"Normalde" bebek Ölüm hızı binde 50'nin altında olmalıdır. Hatta Batı Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde bebek ölüm hızı binde 25'in de altındadır. Bu ülkelerde doğumların sağlıklı koşullarda yapıldığını, bebeklerin iyi bakıldığını, sağlamken düzenli kontrol edildiklerini, ana babaların eğitimli, su ve besinlerin mikropsuz, tedavi hizmetlerinin nitelikli olduğunu gösterir. Türkiye'de 1989 yılına ait bebek ölüm hızi binde 74'dir.
Tablo l'de bazı ülkelerin 1987 yılına ait bebek ölüm hızlan ve 5 yaşından küçük çocuklarda ölüm oranlan (5YKÇÖO) verilmiştir.
Beş yaşından küçük çocuklarda ölüm oranı
Bir yıl içinde her bin canlı doğuma karşılık aynı yıl beş yaşından küçük çocuklarda görülen ölüm sayısı da çocuk sağbğı düzeyini gösteren önemli bir ölçüttür. Şu formülle hesaplanır.
10 Nisan 2009 Cuma
Çocukların Sağlık açısından önemi
İnsan yaşamında O-14 yaş dönemi "çocukluk çağı" olarak kabul edilir. Çocuklar sağlık açısından özel ve önemli bir grupturlar, çünkü;
a. Çocuklar nüfusun büyük bir bölümü oluştururlar. Türkiye'de
her yüz kişiden 36'sı O-14 yaşında çocuklardır.
b. Çocuklar erişkinlere oranla daha sık hastalanırlar sağlık ocaklarına ve diğer sağlık kuruluşlarına daha sık başvururlar.
c. Çocukların bağışıklık sistemlerinde fizyolojik bir yetersizlik vardır. Hastalıklara karşı direnme gücü başlangıçta zayıftır, ancak büyüdükçe gelişir. Bu nedenle özellikle bulaşıcı hastalıklara daha sık yakalanırlar. Difteri, boğmaca, kızamık gibi pek çok bulaşıcı has¬talık neredeyse yalnızca çocuklar için söz konusudur.
d. Hastalıklara karşı kesin ve kolay bir korunma yöntemi olan aşı İle bağışıklama özellikle çocukluk yaşlarını ilgilendiren bir sağlık hizmetidir. Çünkü çocuklarda en sık görülen, en çok sakat bırakan ve en çok öldüren hastalıklar aşı ile korunulabilir özellikteki hastalıklardır.
e. Bir çok hastalığın erken tanısı için çocukluk çağı en elverişli zamandır. Hastalıkların patolojisi iyice yerleşmeden, sakatlıklar oluşmadan erken tanı konulablllrse tedavisi hem daha ucuza malo-lur hem dalıa etkili olur.
f. Çocuklar sürekli büyüme ve gelişme içindedirler. Bu süreçte herhangi bir duraklama ya da gerileme olursa bunun düzeltilmesi ancak büyümenin henüz devam ettiği erken yaslarda başarılı olur. Büyümenin tamamlanmasından sonraki yaklaşımların yararı çok azdır.
g. Zeka ve ruh sağlığı açısından yaşamın ilk yıllan büyük önem taşır. Beyin gelişimi İlk iki yıl içinde büyük ölçüde tamamlanır, kişiliğin gelişmesi esas olarak çocukluk yıllarında olur.
h. Çocuklara yönelik "sağlık eğitimi" İleride sağlıklı erişkinlerin oluşturduğu bir toplum yaratmak için çok değerli bir yatırımdır.
Yukarıda sayılan nedenlerle çocukluk çağı sağlık açısından özel önem taşır.
a. Çocuklar nüfusun büyük bir bölümü oluştururlar. Türkiye'de
her yüz kişiden 36'sı O-14 yaşında çocuklardır.
b. Çocuklar erişkinlere oranla daha sık hastalanırlar sağlık ocaklarına ve diğer sağlık kuruluşlarına daha sık başvururlar.
c. Çocukların bağışıklık sistemlerinde fizyolojik bir yetersizlik vardır. Hastalıklara karşı direnme gücü başlangıçta zayıftır, ancak büyüdükçe gelişir. Bu nedenle özellikle bulaşıcı hastalıklara daha sık yakalanırlar. Difteri, boğmaca, kızamık gibi pek çok bulaşıcı has¬talık neredeyse yalnızca çocuklar için söz konusudur.
d. Hastalıklara karşı kesin ve kolay bir korunma yöntemi olan aşı İle bağışıklama özellikle çocukluk yaşlarını ilgilendiren bir sağlık hizmetidir. Çünkü çocuklarda en sık görülen, en çok sakat bırakan ve en çok öldüren hastalıklar aşı ile korunulabilir özellikteki hastalıklardır.
e. Bir çok hastalığın erken tanısı için çocukluk çağı en elverişli zamandır. Hastalıkların patolojisi iyice yerleşmeden, sakatlıklar oluşmadan erken tanı konulablllrse tedavisi hem daha ucuza malo-lur hem dalıa etkili olur.
f. Çocuklar sürekli büyüme ve gelişme içindedirler. Bu süreçte herhangi bir duraklama ya da gerileme olursa bunun düzeltilmesi ancak büyümenin henüz devam ettiği erken yaslarda başarılı olur. Büyümenin tamamlanmasından sonraki yaklaşımların yararı çok azdır.
g. Zeka ve ruh sağlığı açısından yaşamın ilk yıllan büyük önem taşır. Beyin gelişimi İlk iki yıl içinde büyük ölçüde tamamlanır, kişiliğin gelişmesi esas olarak çocukluk yıllarında olur.
h. Çocuklara yönelik "sağlık eğitimi" İleride sağlıklı erişkinlerin oluşturduğu bir toplum yaratmak için çok değerli bir yatırımdır.
Yukarıda sayılan nedenlerle çocukluk çağı sağlık açısından özel önem taşır.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)